Bilişim ne demektir?

Bilişim nedir?

Bilişim insanoğlunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletişiminde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin özellikle elektronik makineler aracılığıyla düzenli ve akla uygun bir biçimde işlenmesi bilimi, enformatik anlamlarına gelir.

biliş- fiilinden +Im sonekiyle türetilmiştir.Bu kavram 1970'li yılların başlarında Hacettepe Üniversitesi'nden Aydın Köksal tarafından önerilmiştir.

Bilişim, anlam olarak teknoloji kelimesine de çok yakındır.Techne (zanaat, hüner) ve logia (bilgi) kelimelerinden türeyen teknoloji bilişim kavramıyla çoğu zaman birlikte kullanılır.Türkçemizde "bilişim uzmanı,bilişim sektörü" gibi tanımlamalar en genel ifadeyle bilgiyi,teknolojiyi,bilgisayar donanımını,yazılımını ve kullanıcıları kapsamaktadır.

Hollandalı bilgisayar bilimci Edsger "Bilişim biliminin bilgisayarla ilgisi, astronominin teleskopla ilgisi kadardır." sözüyle bilginin tek odağı haline gelmeye başlayan bilgisayarı bilişimden ayırmanın imkansız olduğunu vurgulamaktadır.

Bilişim çağdaş yaşamın her alanında kendine yer edinmiş durumdadır. İnternetin yoğun kullanımı bu gelişmeyi güçlendirmiştir. Bilgisayarların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, lojistikte, medyada, ev yaşamında,eğitimde,sağlıkta ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, fark edilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri,tıbbi cihazlar gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (embedded systems) vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir.

Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık donanım ve yazılım sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarımı ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer.Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir.

Bilişim teknolojisinin 4 temel kategorisi bulunmaktadır:

1. Yazılım 
2. Hizmetler 
3. Donanım 
4. Ekipmanlar 

Bilişim teknolojileri devrimsel nitelikli değişimlere neden olmaktadırlar. Bu teknolojiler, ülkelerin birinci veya üçüncü sınıf olmalarını belirleyecek kadar büyük bir öneme sahiptirler. Bilişim teknolojileri vasıtasıyla bilgiler istenilen noktalara geleneksel yollardan milyonlarla ifade edilebilecek bir oranda daha hızlı ulaştırılabilmektedir. Bilişim toplumunun yolunun açılması ve gerçekleşmesi, "içerik" (bilgi) ve ´´teknoloji"nin (bilgi teknolojisi) bütünleşmesiyle sağlanacaktır. Bilişim teknolojisinin altyapısı bilgisayar ve diğer iletişim araçlarına dayanır ancak bu teknolojide insani unsuru yok sayılamaz. Bu teknolojiyi yarısı donanım, yarısı yazılımdan oluşan bir elmaya benzetirsek; insanı da bu elmanın oluşumunu sağlayan özsuya benzetebiliriz. Zira donanımın da yazılımın da geliştirilmesi insanın yaratıcılığına ihtiyaç duymaktadır. Bu teknolojiler esasen insan aklının yansımasından başka bir şey değildirler. Bilişim teknolojisi, yaşamımızın her alanında her türlü işimizin yapılmasında bize yardımcı olmakla beraber bizi birçok angaryadan da kurtarmaktadır. Yani bize özümüze daha fazla zaman ayırma ve yoğunlaşma imkânı vermektedir. Buna imkân bulmuş insan zekâsının daha neler başarabileceğini hayal etmek bile gerçekten zordur. Bilişim teknolojisi diğer bütün disiplinler ile ilgidir ve bunun neticesi olarak çok farklı biçimlerde uygulanarak bize sınırsız bir etki ve gelişme olanağı sunuyor. Bilişim teknolojileri, bilişim toplumunun ham maddesi olan bilgiye istenildiği zaman ve mekânda hızlı bir şekilde ulaşılmasını sağlar. Bununla da yetinmeyip sürekli olarak yeni bilgilerin üretilmesine aracılık ederler. Bu teknolojilerle birlikte toplum yeniden şekillendirilmektedir. Tarım toplumunda dönüşümün motoru saban, sanayi toplumunda buhar makinesi, bilişim toplumunda ise bilgisayardır. Bilgi akış hızının artması beraberinde, bilim, teknoloji ve üretim üçgeninin çevrimini hızlandırmaktadır. Bilişim teknolojileri yeni ekonomik yapının dinamiğini oluşturmaktadır.

Bilişim teknolojileri ekonomik yapı üzerindeki büyük bir dönüşüm başlatmıştır. Öncelikle, ekonomik faaliyetlerin küreselleşmesine olanak tanımışlardır. Bu teknolojilere yapılacak yatırımlar ulusal ölçekli ekonomilerin büyüme oranlarını ve diğer bütün sektörlerini etkiler. Firmaların iç verimlilik oranlarını ciddi oranda artırırken,dış çevreleriyle de ilişkilerinde yeni mekanizmalar içine girmelerine neden olmaktadırlar. Böylece iç ve dış süreç ayrımları ortadan kalkmaya yüz tutmaktadır. Firmalar, bilişim teknolojileriyle sağladıkları esneklikle maliyetlerini düşürmekte ve küresel ölçekli rekabetlere girişebilmektedirler. Etkilerine baktığımızda iletişim, bilişim ve genel yayıncılık alanlarında meydana getirdiği "yakınsama"dır. Yakınsama, kişisel bilgisayarın, iletişimin ve televizyonun erişilebilir bir kullanıcı tecrübesinde birleştirilmesidir.İnternet üzerinden TV-radyo yayını, TV birimlerine getirilen internet servisleri, gezgin telefonlar, elektronik posta gibi uygulamalar örnek olarak gösterilebilir. İşletmelerde bilişim teknolojilerinin ne zaman ve ne düzeyde etkin olduklarını aşağıdaki şekilde görülmektedir: R.L. Nolan tarafından geliştirilen aşamalar teorisi bize bilişim teknolojilerinin zaman içerisinde kullanılma eğilimlerim göstermektedir. Buna göre 1960´iı yıllardan geleceğe uzanan dönemde bilişim teknolojilerinin üç ayrı evresi olmuştur. Sırasıyla, "veri işleme dönemi", "mikro dönem" ve "ağ dönemi". Veri işleme dönemi, ana bilgisayarları destekleyen endüstri ürünlerince şekillenmiştir. Mikro dönem ise bilişim teknolojilerinin sahne aldığı bir dönem olarak da ifade edilebilir. Bu dönemde bilişim teknolojilerinin çalışanlarca kullanımı amaçlanmıştır ve nihayet ağ dönemi de, bilgisayar ağlama olan ihtiyacın bir ifadesidir. Bu dönemde işlerin ağ şeklinde örgütlenmesi zaruret halini almıştır. Böylece örgütler arası çeşitli ağ yapıları oluşmuştur. Geniş Alan Ağları olarak bilinen Wide Area Network (WAN) ve Bölgesel Alan Ağları diye bilinen Local Area Network (LAN) oldukça yaygınlık kazanmıştır. Bu teknolojik gelişime dayalı ayrım aynı zamanda sanayi ekonomist, geçiş ekonomisi ve bilgi ekonomist olmak üzere üç ayrı ekonomik evreyi de ifade etmektedir. 1975–1980 dönemi "yaratıcı yapısal değişme dönemi" ve 1995’ten 2010’lu yıllara uzanan dönem de "dönüşümsel işletme dönemi" olarak değerlendirilmektedir. 


Ayrıca bilişim teknolojilerinin ortaya çıkmasının ve gelişmesinin dayandığı temeller vardır. Bunlar; 
Kuantum mekaniğinin 
Enformasyon kuramının 
Moleküler biyolojinin 
Oşinografinin 
Ekolojinin 
Uzay bilimlerinin oluşturduğu bütüne dayanmaktadır. 
Bilişim teknolojilerini sadece bilgisayarlarla sınırlamak mümkün değildir. Çok daha geniş bir yelpazeyi kapsayan başlıca bilişim teknolojilerini şöyle sıralayabiliriz: 
• Firma ve bürolarda kullanılan bilgi işlem ve hesap makineleri 
• İzole edilmiş metal ve kablo mamulleri 
• Elektronik supap ve tüp mamuller ile diğer elektronik parçalar 
• Televizyon ve radyo vericileri ile ilgili ürünler, telefon ve telgraf hat cihazları 
• Televizyon ve radyo alıcıları mamulleri, ses ve video kayıt cihazları, teksir cihazları ve yardımcı ürünler 
• Endüstriyel süreç araçları dışında, ölçme, kontrol, test, rota saptama vb. amaçlarla kullanılan araç ve cihazların mamulleri 
• Endüstriyel süreç kontrol araçlarıyla ilgili mamuller, bilişim teknolojileriyle ilgili hizmetler 
• Makine ve ekipmanların toptan satışı ve tedariki 
• Bilgisayar dâhil, işyeri makine ve bilgi işlem ekipmanlarının kiralanması 
• Telekomünikasyon 
• Bilgisayar ve ilgili hizmetler

Ülkemizde bilişim sektörüne yönelik bazı bölümler aşağıda listelenmiştir:

-Bilgisayar Mühendisliği
-Elektrik-Elektronik Mühendisliği
-Yazılım Mühendisliği
-Bilgisayar Teknolojisi ve Bilişim Sistemleri
-Yönetim Bilişim Sistemleri
-Bilgisayar Bilimleri
-Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği